HAVA KİRLİLİĞİNİN NEDİR? ETKİLERİ NELERDİR?
Hava kirliliği nedir
En kısa ifade ile Kirleticilerin gaz yada askıda madde (partikül) şeklinde atmosferi kirletmesine hava kirliliği denir. Bu kirleticilerin yoğunlaşarak insan ve canlıların sağlığına, çevreye ve doğaya zarar verecek duruma gelmesiyle hava kirliliği oluşur.
Başlıca atmosferi kirleten insan ve sanayi faaliyetleri kaynaklı hava kirleticileri şunlardır:
- Karbon monoksit (CO)
- Azot oksitler (NOx)
- Kükürt dioksit (SO₂)
- Partikül madde (PM10, PM2.5)
- Ozon (O₃)
- Uçucu Organik Bileşikler (VOC)
- Kurşun (Pb)
Hava kirliliğinin nedenleri
Hava kirlilikleri doğal olabildiği(doğal afetler ve volkan patlamaları) gibi insanı faaliyetler (yapay yangınlar, ısınma ve anız vb.) ve sanayi kaynaklı (yakma işlemleri, madencilik, kimyasal maddeler) da olabilir.
Hava kirliliğinin sonuçları
Hava kirliliğinin başlıca insan sağlığı ve Çevre üzerine etkleri vardır. Onun dışında psikolojik ve sosyolojik ve bir çok alanda etkileri de vardır.
Hava Kirliliğinin insan sağlığı üzerine etkileri
- Solunum yolu rahatsızlıkları (astım, bronşit gibi)
- Kalp hastalıkları riskinde artış
- Burun, boğaz, Göz tahrişi ve iritasyon
- Bağışıklık sisteminin ve vücudun hastalıklara karşı direncinin azalması zayıflaması
- Uzun vadede kanser riski
Hava Kirliliğinin Çevre üzerine etkileri
- Bitkilerin büyümesinin olumsuz etkiler ve tarımsal ürün veriminde düşük
- Asit yağmurlarıyla Su ve toprağın kirlenmesi
- Hayvanların yaşam alanlarının zarar görmesi
- Sera gazlarının yoluyla küresel ısınmaya katkı
Hava Kirliliği nasıl önlenir
Hava kirliğinin önlenmesi için ölçüm ve gözlem gereklidir. Sonrasında kirlilik kaynaklarının tespiti ve kontrol altında tutulması gerekir. Eğer kirlilik kaynakları yoğun ve fazla ise veya hassas bölgeler etkileniyorsa duruma göre kuruluşların sınırlandırılması ve hatta kapatılmasına kadar gidebilir. Burada kentsel ve endüstriye planlama önem kazanmakta ve bilimsel modellemelerin de devreye girmesi gereklidir.
Hava kirliliği ölçümü
Hava kirliğini ölçümlerini 3 grupta sınıflandırmak mümkündür.
- Hava Kalitesi ölçümleri: Genelde bir yerleşim birimi yada il-ilçe bazında yapılan ve kamu kurumları tarafında halk sağlığını korumak ve takip etmek için yapılan ölçümlerdir.
- Baca Ölçümleri: Genelde sanayi kuruluşlarının yaptırdığı ancak restorantlardan ısınma kazanlarından kadar bir çok işletmeninde yaptırabileceği ölçümlerdir. Bir çok sanayi kuruluşu için belli periyodlarla yapılması gereken zorunlu ölçümlerdir. Zorunlu Emisyon ve imisyon ölçümleri Çevre bakanlığında yetkilendirilmiş laboratuvarlar tarafından MELBES sistemi üzerine atanarak yaptırılır.
- Çalışma ortamı iş hijyeni- Ortam ölçümleri: İş ve işçi sağlığı değerlendirmelerinde başlıca kullanılan bir ölçümdür. İşyerinden çalışanların maruz kaldığı şartları ölçümler…