Avrupa Çevre Ajansı Raporu

Avrupa Çevre Ajansı’nın (EEA) beş yılda bir hazırladığı rapor bu sene

“Avrupa’nın çevresi ve iklimi: dayanıklılık, refah ve sürdürülebilirlik için bilgi”

başlığı altında yayımlandı

Raporun temel bulguları neler? ➡️

Avrupa Birliği’nde Durum nedir? ➡️

Raporda Türkiye’nin durumu ne? ➡️

Raporun Temel Bulguları

Avrupa ısınması: Kıta, küresel ortalamanın iki katı hızla ısınıyor.

Biyolojik çeşitlilik: AB’deki korunan habitatların %80’i kötü durumda, toprakların %60-70’i bozulmuş. 2020 biyoçeşitlilik hedefleri tutmadı.

Su kaynakları: Avrupa topraklarının %30’u, nüfusun %34’ü su stresi altında. Tarım, gübre ve pestisitlerle yüzey ve yeraltı sularını en çok kirleten sektör.

İklim değişikliği: Emisyonlarda azalma var, ancak adaptasyon çabaları yetersiz.

Avrupa Birliğinde Durum

İklim hedefleri: 1990’a göre sera gazı emisyonları %33 azaldı; hedef 2030’a kadar %55.

Yenilenebilir enerji: Toplam enerji üretiminde payı %23’e ulaştı.

Kentsel hava kalitesi: İyileşiyor ama hâlâ milyonlarca kişi limitlerin üzerinde kirliliğe maruz.

Atık yönetimi: AB genelinde atıkların %48’i geri dönüştürülüyor, ancak plastik atıklar büyük sorun.

• Emisyonlar: 1990’dan bu yana %160’tan fazla arttı; kişi başı emisyon AB ortalamasının altında ama yükseliyor.
• Yenilenebilir enerji: Elektrik üretiminde payı %42 civarında (özellikle hidroelektrik ve rüzgar).
• Atık yönetimi: Geri dönüşüm oranı yaklaşık %13; AB ortalamasının çok gerisinde.

• Su kaynakları: Su stresi yüksek, kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 1300 m³ civarında.
• Biyoçeşitlilik: Hızlı kentleşme ve madencilik baskısı altında; korunan alan oranı %9, AB ortalaması ise %26’dır
• Uyum politikaları: Türkiye, AB Yeşil Mutabakatı’na uyum amacıyla “Yeşil Mutabakat Eylem Planı”nı uygulamaya aldı; ancak mevzuat ve izleme altyapısı sınırlı.

MADEN YÖNETMEĞİNDE DEĞİŞİKLİK

Çevre ve ÇED konularında önemli değişiklik yapıldı!

• Madenlerde çevre ile uyum bedeli ifadesi kaldırılmış ve rehabilitasyon bedeli ifadesi gelmiştir.
• ISO 45001 İSG Yönetim Sistemi bir zorunluluk olmuştur.
• İzni alınmamış madencilik faaliyetleri artık durdurulacaktır.
• Daha önceden olumlu görüş veren kurumlar artık olumsuz görüş veremeyecek.

TÜRKİYE 2025-2028 ULUSAL DÖNGÜSEL EKONOMİ STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI VE CUMHURBAŞKANLIĞI GENELGESİ YAYIMLANDI

Cumhurbaşkanlığı genelgesiyle Çevre ve Şehircilik bakanlığının web sitesinde yayımlanan Strateji Eylem Planı resmileşmiş oldu.

ULUSAL DÖNGÜSEL EKONOMİ STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI NEDİR?

Söz konusu plan, ülkemizin  döngüsel ekonomiye geçişini yönlendiren ilk ulusal strateji belgesidir.

Belge, 2025–2028 dönemini kapsamaktadır ve 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi doğrultusunda hazırlandığı belirtilmiştir.

Belgenin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.

🏭 Öncelikli Sektörler

Bu plan ile öncelikli sektörler tanımlanmıştır.

Bu plan ile hedef sektörlerin, üretim, tüketim ve atık yönetimini kapsayan tüm aşamalarında doğrudan ekonomiden geçişi sağlayarak döngüselliği artırmaktır.

1. Ambalaj
2. Batarya ve Araç
3. Elektronik ve Bilişim Teknolojileri (BİT)
4. Gıda ve Biyokütle
5. İnşaat ve Bina
6. Plastik
7. Tekstil

📝 Bu konularda çalışan yöneticiler, uzman  ve profesyonellerin raporun ilgili yerlerini okumasında fayda vardır.

🛍️ Döngüsel Ürünler:

• Dayanıklı, onarılabilir, yeniden kullanılabilir ürün tasarımları.
• Eko-tasarım standartlarının geliştirilmesi.
• Üretim süreçlerinde kaynak verimliliği, atık azaltımı, yeşil üretim.
• Sektörel eylem planları hazırlanması.

🚯Atık ve İsrafı Önleme:

• Atık oluşumunun kaynağında azaltılması.
• Yeniden kullanım ve geri dönüşüm altyapısının güçlendirilmesi.
• Gıda israfı, plastik kirliliği ve inşaat atıkları odaklı eylemler.

➰  Döngüsel Ekonominin Yaygınlaştırılması:

• Kamu, özel sektör ve toplumda farkındalık artırımı.
• Eğitim, bilinçlendirme ve yeşil istihdam programları.

🌱 Yatay Eylemler:

• Finansman mekanizmaları, Ar-Ge, inovasyon, mevzuat uyumu, yeşil taksonomi.
• Döngüsel iş modelleri ve yeşil kamu alımları.

🔎 İzleme ve Değerlendirme:

• Döngüsel ekonomi göstergeleri oluşturulacak.
• 6 ayda bir izleme raporları yayımlanacak.

UDESEP (2025–2028) eylem planı takvimi özet tablosu aşağıdadır.⤵️

ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ, İZİN VE DENETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEKNİK FAALİYET RAPORU 2024 YAYIMLANDI

8 daire başkanlığı ve 8 Temiz Hava Merkezi Müdürlüğü ile faaliyet gösteren genel müdürlüğün ÇED, Çevre İzinleri  ve Denetimler hakkında 2024 verileri yayımlandı. 137 sayfalık raporu sizin için özetledik.➡️

Raporu özeti için aşağıya, ⤵️tamamına bakmak için linke bakınız

Çevresel Etki Değerlendirmesinde  (ÇED) ne durumdayız?

• Rapora göre 2024 yılında 643 “ÇED Olumlu”, 11 “ÇED Olumsuz” ve 3.435 “ÇED Gerekli Değildir” kararı verilmiştir.
• En fazla ÇED kararı enerji (%27) ve madencilik (%27) sektörlerinde alınmıştır.
• 1993–2024 yılları arasında toplam 8.080 ÇED Olumlu ve 80.869 ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiştir.

Çevre İzin ve Lisans çalışmaları nasıl gidiyor?

• Geçen yılın raporuna göre Geçici Faaliyet Belgesi (GFB) ve Çevre İzin/Lisans süreçleri 2024’te dijital sistemler üzerinden yürütülmüştür.
• Atık ithalat ve ihracatı için 2.000’den fazla izin işlemi gerçekleştirilmiştir.
• Çevre ölçüm ve analiz laboratuvarlarının yeterlik denetimleri yapılmıştır.

Çevre Denetimleri ne durumda?

Merkez (ÇEDİDGM)

• 2024’te toplam 189 denetim yapılmıştır.
• 257.828.193 TL idari para cezası uygulanmış, 19 işletme faaliyetten men edilmiştir.
• Cezaların %74’ü atık, %17’si ÇED, %6’sı su, %3’ü hava konularındadır.

İl Müdürlükleri

• 81 ilde toplam 63.371 denetim yapılmıştır.
• 1,86 milyar TL tutarında idari para cezası uygulanmıştır.
• Cezaların %45’i atık, %15’i su, %14’ü hava, %11’i ÇED konularına ilişkindir.

1-SKDM uygulamaları genişliyor ve yaygınlaşıyor

2 ECBS E-denetim hayata geçti

Çevre ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının elektronik denetimler yapmasının önünü açan EÇBS üzerinden E-Denetim portalı aktive edildi.

3- Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS)hayata geçiyor

Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının (TSRS)yayımlanması ile sürdürülebilirlik raporlaması iş hayatının önemli bir çevre başlığı olmaya aday olmuştur.

Kamu Gözetim Kurumu tarafından ilk Sürdürülebilirlik denetçiliği sınavı da 2024 yılında yapıldı.

4- https://iklim.gov.tr/ İklim Portalı Açıldı

ÇSİDB’ye bağlı İklim değişikliği başkanlığının iklim değişikliği ile mücadeleye dair duyuruları, raporları, bültenleri ve dökümanları kamuoyuna açtığı iklim portalı hayata geçti.